30. Yılında Yenilenen Avrupa Kentsel Şartı

Yazar: EB

4 Ocak 2024

61

Doç. Dr. Yusuf Erbay .ozelkalem.com.tr — Prof. Dr. Yusuf Erbay Deprem AFAD ve Valiler.ozelkalem.com.tr

30. Yılında Yenilenen Avrupa Kentsel Şartı.. Avrupa Kentsel Şartı, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi tarafından 1992 yılında kabul edilmiştir. Kentsel Şart, kentleri, ilk defa, toplumların karşılaştığı sorunların çözümünde rol alabilecek “ortak oyuncu” olarak görerek Avrupa’da çığır açan bir girişimdir.

Konsey tarafından hazırlanan diğer Şartlardan farklı olarak, Kentsel Şart anlaşma statüsüne sahip değildir ve bu yönüyle devletlerin değil, doğrudan üye ülkelerin yerel yönetimlerinin imzasına açılmıştır.

Zaman içinde yaşanan gelişmelere yanıt olarak, Kongre 2008 yılında, yerel yönetimlerin politikalarına öncü olması amacıyla “Avrupa Kentsel Şartı II – Yeni Bir Kentlilik İçin Bildirge” sini kabul etmiştir. Kentsel Şart II’ nin metni, kentleri yeni sorunlara cevap verebilecek şehir planlaması ve yönetim gücüne kavuşturan bir ilkeler ve kavramlar bütününden oluşmaktadır. Şart, yeni bir kentsel yaşam kültürü için kapsamlı bir yaklaşım ve ayrıntılı bir model sunmaktadır.

2008 yılından sonra meydana gelen değişimler ve özellikle küresel salgın (pandemi) krizinin sonucu olarak, Avrupa’daki kentsel yaşam koşulları büyük değişikliklere uğramış ve yeni şartlara uyum sağlamak amacıyla önemli düzenlemelere gidilmiştir. Bu kriz, yerel yönetimlerin ulusal makamlarla etkileşiminin yanı sıra ulaşım, sağlık, eğitim, katılım ve seçimlere ilişkin gelecek planlarını da etkilemiştir.

Avrupa Kentsel Şartı’nın, yeni gelişmeler ve pandemi sonrası yaşananlar doğrultusunda güncellenmesini sağlamak amacıyla, Kongre tarafından yeni bir revizyon süreci başlatılmıştır.

‘2021-2026 Kongre Öncelikleri’ çerçevesinde gerçekleştirilmekte olan bu revizyon, kentlilik ve kentsel toplum fikrini; ‘dirençli, demokratik, uyumlu, sürdürülebilir ve dijital toplumların’ teşvik edilmesine yönelik Kongre öncelikleriyle ilişkilendirmeyi amaçlamaktadır. Yenilenmiş Şartın, Ekim 2023 tarihinde gerçekleştirilecek olan 45. Kongre oturumunda kabul edilmesi planlanmaktadır.

Bilindiği üzere, Türkiye Cumhuriyeti, yerel yönetimleri kalkınmanın ve demokratik gelişmenin ayrılmaz bir parçası olarak gören Avrupa Konseyi’ne kurulduğundan beri üyedir ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartını 1992 yılında imzalamıştır. Ancak, doğrudan belediyelerin imzasına açılmış olan Kentsel Şartı, Türkiye’de henüz imzalayan bir belediye yoktur.

İnceleyin: Atatürk’ün yaşadığı ev şu anda Atatürk İnkılap Müzesi

Bu eksikliği gidermek ve kent yönetimleri için yol gösterici ve kapsayıcı özellikler taşıyan Kentsel Şart hakkında belediyelerimizin dikkatini çekmek ve bilgilendirmek amacıyla, Marmara Belediyeler Birliği tarafından ayrıntılı bir çalışma yaptırılmıştır.

Bu çalışmanın, Türk belediyelerinin, başta Kongremiz olmak üzere, yerel yönetimlerle ilgili bütün Avrupalı kurumların faaliyetlerine aktif katılımda bulunması bakımından, yönlendirici bir görevi de yerine getireceği düşünülmektedir.

Öte yandan, Pandemi sonrası şekillenen ‘yeşil yeni düzen’ bağlamında, yerel yönetimler konusunda dünyada yaşanan gelişmelerin, ülkemizde bulunan belediyeler tarafından takip edilebilmesi için böyle bir çalışmanın yararlı olacağı da hesaba katılmıştır.

Kentsel Şartın tarihsel gelişiminin, başlatılan yenilenme sürecindeki gelişmelerin, şekillenen yeni içeriğin, kentler ve kentli hakları için taşıdığı önemin bütün yönleriyle incelendiği bu kapsamlı çalışma, Marmara Belediyeler Birliği üyesi belediyeler için aydınlatıcı olacaktır.

Ayrıca, Birlik tarafından gerçekleştirilen bu çalışma ülkemizin diğer belediyeleri için de faydalanılacak bir rehbere dönüştürülecektir.

Bu konuda son olarak belirtmek gerekir ki, Büyükçekmece Belediyesi, Avrupa Kentsel Şartı’nın yenilenmiş halini imzalamak üzere çalışmalarını tamamlamıştır. Ülkemizde Şart’a imza atan ilk belediye olarak, diğer belediyelerimize öncülük yapması beklenmektedir.

Prof. Dr. Yusuf Erbay

#30.yılında