TÜİK’in Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturarak açıkladığı Nisan ayı GTS (Genel ticaret sistemi) dış ticaret verilerine göre; Türkiye’nin ihracatı 2022 yılının Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %24,6 artarak 23,37 milyar USD olurken, aynı dönemde ithalat %35 artarak 29,48 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Böylece dış ticaret açığı, Nisan 2021 – Nisan 2022 dönemleri arasında %98,5 artmış ve 6,11 milyar USD olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise söz konusu dönemde %85,9’dan %79,3’e gerilemiştir.
Nisan ayı içerisinde en çok ihracat yaptığımız ülke Almanya olurken, onu ABD, İngiltere ve İtalya takip etmektedir. Avrupa Birliği’ni oluşturan 27 ülkeye ihracat %29,3 artarak 9,90 milyar USD olurken, AB’nin toplam ihracatımız içindeki payının %40,8’den %42,4’e yükseldiği görülmektedir. İthalat kalemlerinde; Nisan 2022’de ilk sırayı Rusya alırken, onu Çin, Almanya ve Hindistan izlemiştir. Nisan ayında ara malların (hammadde) toplam ithalat içindeki payı artarken, sermaye ve tüketim mallarının payı azalmıştır. Yüksek teknolojili ürünlerin ihracatının toplam ihracatımız içindeki payı %3,6 olurken, aynı grubun ithalatının toplam ithalatımız içerisindeki payı ise %10,1 olmuştur.
ÖTS’ye (Özel ticaret sistemi) göre, Türkiye’nin ihracatı 2022 yılının Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %23,8 artarak 22,06 milyar USD olurken, aynı dönemde ithalat %38 artarak 28,81 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise söz konusu dönemde %76,6 olmuştur.
İhracat, ithalat ve dış ticaret dengesi, Nisan 2022… Kaynak: TÜİK, Ticaret Bakanlığı, Bloomberg
İthalattaki artışta %45 artış gösteren ve toplam ithalat içindeki payını %81,6’ya çıkartan ara malı etkisinin yoğunluğu görülmektedir. Enerji spesifik etkilere baktığımızda ise, ithalat içerisinde bu kalemi temsil eden mineral yakıtlar ve yağlar ithalatı yüksek petrol ve doğalgaz fiyatları etkisiyle Nisan ayında %135,1 artış göstererek 7,8 milyar dolar seviyesine gelmiş ve toplam ithalat içinde tek başına %26,4 gibi bir paya sahip olmuştur. Enerji ithalatı ihtiyacının Nisan ayındaki doğalgaz tüketimi ve hava koşulları nezdinde yüksek kalması, birim maliyetler üzerindeki fiyat etkisinin yüksek şekilde işlenmesine sebebiyet vermiştir. Enerji fiyatlarındaki gelişmeler sanayi tarafındaki enerji kullanımında maliyetlerin artmaya devam etmesine, mesken tüketiminde de son kullanıcı bazında enflasyon etkisinin yaşanmasını beraberinde getirmiştir.
İhracat tarafında ise, en çok ihracat yapılan fasıl motorlu kara taşıtları olmuştur. Söz konusu kalemde yıllık bazda ihracat artışı Nisan ayında %9,4 olurken, bu tarafta döviz kurundaki artış halen etkili olmaktadır. Aynı zamanda küresel arz sıkıntısı nezdinde, özellikle otomotiv parçalarında yaşanan chip üretimi sıkıntısı birim ihracatta ve enflasyonist fiyatlamada etkili oluyor. İlerleyen döneme ilişkin ihracat öngörüleri ve potansiyeli açısından ise Ukrayna’da devam eden savaş ve bunun hem tedarik, lojistik anlamındaki sıkıntılarını, hem global ekonomik büyüme yansımalarını, hem de emtia fiyatları yansımalarını takip edeceğiz. Söz konusu risklerin küresel maliyetler ve dış talep tarafındaki hasar verici etkisini önemsiyoruz.
Rusya ve Ukrayna dış ticaretimiz açısından önemli partnerler ve burada oluşan dinamikler en başta emtia fiyatlarında yaratmış olduğu yükselişler itibariyle dış ticaret açığımızın artmasına neden oluyor. Başta petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki artış ve Rusya – Ukrayna savaşının uzunca bir süre devam edebilecek olması itibariyle yükselen fiyat etkisinin enerji ithalatı ve toplam ithalatımızı artırıcı etkisi dış açık üzerinde belirleyici olmayı sürdürebilir. Öte yandan, hem küresel enflasyonist fiyatlamalar hem de döviz kurundaki artışın ithal girdi maliyetlerini de etkilemesi neticesinde %121,8 seviyesinde olan ÜFE’nin kur seviyelerinden bağımsız olarak üretici ve ihracatçı tarafını zorladığını göreceğiz. Hem üretim maliyetlerindeki artışın, hem de dış talep dengesindeki bozulmaların ihracat potansiyeli ile katkısını ilerleyen aylarda yavaşlatmasını bekleriz.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı